سفر دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران با همراهی استاندار سیستان و بلوچستان به پاکستان، فرصتی مغتنم برای تقویت همکاری‌های دوجانبه در حوزه توسعه پایدار است و این استان به واسطه موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود، به عنوان پل ارتباطی استراتژیک، نقش کلیدی در تسهیل تعاملات اقتصادی و فرهنگی میان دو ملت ایفا می‌کند. العالم ـ جهان اسلام
رئیس‌جمهور ایران امروز شنبه در رأس هیأتی بلندپایه، وارد پاکستان شد تا در ادامه روند گسترش روابط منطقه‌ای، زمینه‌های تازه‌ای برای ارتقاء همکاری‌های اقتصادی، ترانزیتی و امنیتی را با همسایه شرقی فراهم آورد؛ استاندار سیستان و بلوچستان نیز با هدف پیگیری ظرفیت‌های مرزی و توسعه تجارت رسمی در این سفر حضور دارد.
سفر امروز رئیس‌جمهور ایران به اسلام‌آباد، در مقطعی حساس از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شده در حالی که جمهوری اسلامی ایران سیاست همسایگی را به عنوان محور دیپلماسی خارجی دولت چهاردهم دنبال می‌کند، تمرکز بر گسترش مناسبات اقتصادی و امنیتی با کشورهایی مانند پاکستان، به ابزاری راهبردی در برابر فشارهای خارجی و تحریم‌ها بدل شده است.
روابط ایران و پاکستان، به‌رغم فراز و نشیب‌های تاریخی، همواره بر پایه اشتراکات فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی استوار بوده اما آنچه در ماه‌های اخیر به چشم می‌آید، عبور از تعاملات سنتی و حرکت به سمت مشارکت‌های عمیق اقتصادی و امنیتی است که به‌ویژه در سایه تحولات آسیای مرکزی و اقیانوس هند، اهمیت دوچندانی یافته است.
جایگاه ویژه سیستان و بلوچستان در همکاری‌های دوجانبه
سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان ایران و هم‌مرز با پاکستان، از جایگاهی راهبردی در این مسیر برخوردار است این استان با ۹۰۰ کیلومتر مرز زمینی با پاکستان و برخورداری از بازارچه‌های رسمی فعال، ظرفیت‌های منحصربه‌فردی برای توسعه تجارت مرزی دارد؛ در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، ارزش تجارت ایران و پاکستان از مرز ۲.۲ میلیارد دلار عبور کرده که بخش قابل‌توجهی از آن، به‌واسطه بازارچه‌های مرزی در جنوب شرق کشور محقق شده است.
بازارچه‌هایی مانند ریمدان، پیشین و میرجاوه، در کنار بندر راهبردی چابهار، حلقه‌های اتصال اقتصادی میان ۲ کشور را شکل داده‌اند؛ این مسیرهای ارتباطی، با حمایت دولت و پیگیری‌های مستمر منصور بیجار، استاندار سیستان و بلوچستان، در حال تجهیز و ارتقاء هستند؛ بازارچه پیشین – مند نیز که طی چند روز اخیر با حضور مسوولان ایران و پاکستان در شهرستان راسک بازگشایی شد، در چارچوب سیاست اقتصاد مرزی، به عنوان الگوی موفق خرده‌فروشی رسمی مرزنشینان مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر، تلاش برای تکمیل کریدور ریلی چابهار – زاهدان و پیوستن آن به شبکه ریلی شرق کشور، از جمله پروژه‌هایی است که در صورت بهره‌برداری کامل، امکان اتصال ایران به کریدور چین – پاکستان و در ادامه، بازارهای اروپایی را فراهم خواهد کرد در همین راستا، استاندار سیستان و بلوچستان با حضور در نشست‌های اقتصادی این سفر، مأموریت دارد فرصت‌های استانی در زمینه ترانزیت، لجستیک و انرژی را به طرف پاکستانی معرفی کند.

تجارت مرزی در مسیر رشد پایدار
منصور بیجار که سابقه همراهی در سفر رئیس‌جمهور به عمان و نشست‌های منطقه‌ای را نیز در کارنامه دارد، از ابتدای سال ۱۴۰۴ پیگیری‌های متعددی در حوزه تجارت مرزی انجام داده که از جمله دستاوردهای مدیریت وی می‌توان به رفع موانع زیرساختی بازارچه‌ها، تسهیل در صدور مجوزهای تجاری، به‌روزرسانی توافقات مرزی و ارتقای امنیت در مناطق مرزی اشاره کرد؛ این اقدامات، ضمن افزایش اعتماد میان ۲ کشور، زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های مشترک در استان فراهم کرده است.
نقش سیستان و بلوچستان در امنیت مرزی نیز غیرقابل انکار است در سال‌های اخیر، همکاری‌های دوجانبه در حوزه کنترل مرزها، مبارزه با قاچاق، موادمخدر و گروهک‌های افراطی، با مشارکت نیروهای مرزبانی ۲ کشور بهبود یافته است این همکاری‌ها نه‌تنها ضامن ثبات محلی بلکه بستری برای تسهیل تجارت رسمی و تردد امن در گذرگاه‌های مرزی بوده‌اند.
رئیس‌جمهور ایران، پیش از عزیمت به اسلام‌آباد، با اشاره به روابط ریشه‌دار تهران و اسلام‌آباد، از هدف‌گذاری ۲ کشور برای رسیدن به سطح ۱۰ میلیارد دلار تجارت سالانه خبر داد؛ مسعود پزشکیان همچنین بر ضرورت توسعه مسیرهای زمینی، دریایی و هوایی مشترک اشاره کرد و خواستار تسریع در اجرای توافقات مربوط به کریدورهای منطقه‌ای شد این هدف‌گذاری بلندپروازانه، مستلزم به‌کارگیری تمام ظرفیت‌های مرزی از جمله سیستان و بلوچستان است.
همراهی استاندار سیستان و بلوچستان با هیأت عالی‌رتبه سیاسی در این سفر، به منزله ارتقاء جایگاه این استان در دیپلماسی اقتصادی کشور است هرچند سفر رئیس‌جمهور ناظر بر منافع کلان ملی در سطح روابط دوجانبه ایران و پاکستان است، اما حضور فعال مدیریت ارشد استان نشان می‌دهد که ظرفیت‌های سیستان و بلوچستان در معادلات اقتصادی منطقه، جایگاهی پررنگ یافته‌اند.

خط لوله گاز ایران – پاکستان پروژه ای در انتظار احیا
در حالی‌ که محورهای اصلی سفر امروز رئیس‌جمهور به پاکستان عمدتاً بر توسعه همکاری‌های تجاری، فرهنگی، امنیتی و مرزی متمرکز است، اما حوزه انرژی همچنان یکی از زمینه‌های کلیدی و راهبردی در روابط ۲ کشور به شمار می‌رود که نیازمند توجه و پیگیری بیشتر در سطح عالی است؛ در سال‌های گذشته، ایران توانسته است نقش مهمی در تأمین برق مورد نیاز پاکستان ایفا کند یکی از نمونه‌های مشخص این همکاری، راه‌اندازی خط انتقال برق از ایران به بندر گوادر پاکستان از طریق استان سیستان و بلوچستان است که در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید و ظرفیت تأمین ۱۰۰ مگاوات برق را دارد؛ ظرفیتی که امکان افزایش تا ۴۰۰ مگاوات نیز برای آن پیش‌بینی شده است.
همچنین، پروژه خط لوله گاز ایران –پاکستان که اجرای آن به دلایل مختلف متوقف شده بود، همچنان در ردیف طرح‌های استراتژیک برای تأمین انرژی پاکستان قرار دارد و از منظر اقتصادی و منطقه‌ای دارای اهمیت بالایی است با توجه به موقعیت جغرافیایی سیستان و بلوچستان و نقش این استان در اتصال شبکه‌های انرژی، توجه به این ظرفیت می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازار انرژی جنوب آسیا و افزایش سهم استان در دیپلماسی اقتصادی کشور منجر شود.
در ابعاد اجتماعی و فرهنگی، استان سیستان و بلوچستان همواره حلقه پیوند فرهنگی ایران با جوامع بلوچ پاکستان و حتی افغانستان بوده است؛ اشتراکات مذهبی و قومی، زمینه‌ساز نزدیکی فرهنگی دو سوی مرز شده که می‌تواند در قالب همکاری‌های آموزشی، گردشگری مذهبی و تبادلات دانشگاهی نیز توسعه یابد برنامه‌هایی برای تردد آسان‌تر زائران پاکستانی از مسیر زمینی سیستان و بلوچستان در ایام اربعین نیز در حال تدوین است.
همزمان با تحولات ژئوپلیتیک در منطقه و شکل‌گیری نظم‌های نوین امنیتی در جنوب آسیا، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای میان ایران و پاکستان اهمیت مضاعف یافته است سیستان و بلوچستان، به دلیل سیاست جغرافیایی و مرزی، یکی از اضلاع اصلی این همگرایی منطقه‌ای است که با مدیریت منسجم، می‌تواند از حاشیه‌نشینی تاریخی خارج و به هاب اقتصادی شرق کشور بدل شود.
سفر امروز رئیس‌جمهور ایران به پاکستان، اگرچه در ادامه سیاست کلان توسعه روابط با همسایگان انجام شده، اما حضور استاندار سیستان و بلوچستان در این هیأت، نماد توجه عملی دولت به نقش استان در سطوح ملی و منطقه‌ای است این همراهی نه یک حضور تشریفاتی، بلکه فرصتی برای تبیین برنامه‌های توسعه‌ای استان در سطوح دیپلماتیک و اقتصادی به شمار می‌رود.
یاد آور می شود که همزمان با ایام سالروز تشکیل کشور پاکستان و ۷۸ سالگی آغاز روابط دیپلماتیک ایران و پاکستان، دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری کشورمان بنابر دعوت نخست وزیر پاکستان سفر رسمی به همسایه شرقی انجام می‌دهد؛ در این بین تحولات اخیر منطقه‌ای و رویدادهای جهانی به ویژه افزایش تبادل هیات‌های بلندپایه بین دو کشور بر اهمیت بازدید رئیس جمهوری در برهه کنونی افزوده است.