ونزوئلا و منطق سلطه‌طلبی آمریکا؛ واکاوی چرایی هدف‌گیری یک کشور مستقل

العالم - حقیقت بدون مرز
فشارها، تحریم‌ها و عملیات بی‌ثبات‌سازی، تنها مجموعه‌ای از رفتارهای لحظه‌ای نبودند؛ بلکه بخشی از راهبردی قدیمی و ریشه‌دارند که از دهه‌ها پیش در آمریکای لاتین دنبال شده است. فهم چرایی این هدف‌گیری، تنها با کنار هم گذاشتن عناصر ژئوپلیتیک، انرژی، ساختارهای قدرت جهانی و تجربه تاریخی مواجهه واشنگتن با دولت‌های مستقل امکان‌پذیر است.

نفت؛ دارایی که تبدیل به تهدید شد
ونزوئلا یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان را دارد؛ ذخایری که نه‌تنها قدرت اقتصادی می‌آورد، بلکه به کشور امکان می‌دهد مستقل تصمیم بگیرد. همین استقلال، به‌ویژه از زمان حاکمیت جریان بولیواری، عملاً منافع شرکت‌های انرژی آمریکایی را تهدید کرد. تغییر مسیر صادرات، مشارکت با چین و روسیه، و بازتعریف سیاست انرژی در منطقه، سبب شد نفت ونزوئلا در نگاه واشنگتن از یک «فرصت» به یک «خطر راهبردی» بدل شود.
سیاست خارجی مستقل؛ خط قرمز واشنگتن
دولت‌های کاراکاس در دو دهه گذشته آشکارا از سیاست خارجی مستقل حمایت کرده‌اند؛ چه در حمایت از فلسطین، چه در نزدیکی با محور مقاومت، و چه در تقویت همکاری‌های جنوب. برای ساختار تصمیم‌سازی واشنگتن، چنین رفتاری آن هم در حیاط خلوت سنتی آمریکا قابل تحمل نیست. از نظر ایالات متحده، ونزوئلا نه به دلیل رفتارهایش، بلکه به دلیل «سرپیچی»‌اش هدف قرار گرفت.
تحریم‌ها و جنگ اقتصادی؛ ابزار فشار برای مهار ایستادگی
از سال ۲۰۱۵، تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا با هدف فروپاشی اقتصادی کشور اعمال شد؛ تحریم‌هایی که صادرات نفت، ورود ارز، و حتی فروش دارو و تجهیزات پزشکی را هدف گرفت. نتیجه طبیعی این فشار، تورم شدید و کاهش رشد اقتصادی بود. اما برخلاف انتظار طراحان تحریم، بحران نه به «تغییر نظام»، بلکه به افزایش انسجام سیاسی داخلی و بازگشت مردم به درک ارزش استقلال منجر شد.
عملیات بی‌ثبات‌سازی؛ از جنگ رسانه‌ای تا حمایت از کودتا
واشنگتن در کنار تحریم‌ها، پروژه‌هایی چون حمایت از خوان گوایدو، تلاش برای ایجاد دولت موازی، تحریک اعتراضات ساختگی، و عملیات روانی گسترده را پیش برد. این اقدامات در واقع بازتولید همان الگوی قدیمی است که آمریکا در شیلی، نیکاراگوئه، بولیوی و کوبا نیز آزموده بود. هدف، تغییر حکومت از بیرون و با کمترین هزینه مستقیم بود.
چرا واشنگتن هنوز شکست نپذیرفته است؟
دلیل ساده است: ونزوئلا نماد است. نماد کشوری که علی‌رغم فشارهای عظیم، استقلالش را معامله نکرده است. شکست آمریکا در برابر ونزوئلا به معنای شکست یک الگو در قاره‌ای است که واشنگتن همچنان آن را قلمرو طبیعی نفوذ خود می‌داند. همین نمادگرایی، علت تداوم فشارهاست.
ونزوئلا آزمونی برای آینده نظم جهانی
هدف‌گیری ونزوئلا از سوی آمریکا، برخوردی پراکنده و بدون منطق نیست؛ بازتاب یک نبرد بزرگ‌تر میان جهان تک‌قطبی و رویکردهای نوظهور استقلال‌طلبانه است. سرنوشت این تقابل، فقط آینده یک کشور آمریکای لاتین را تعیین نمی‌کند؛ بلکه بازتابی از مسابقه میان سلطه و استقلال است. کاراکاس امروز به صحنه‌ای تبدیل شده که در آن، ملت‌ها به چشم خود می‌بینند فشار اقتصادی و عملیات بی‌ثبات‌سازی در برابر اراده سیاسیِ یک ملت تا چه اندازه ناتوان است.
ونزوئلا اگرچه زیر تحریم و فشار قرار دارد، اما در قلب این تقابل، داستانی را روایت می‌کند که برای بسیاری از ملت‌ها الهام‌بخش است؛ داستان کشوری که تصمیم گرفت هزینه استقلال را بپردازد و بهای تسلیم را نپردازد.
نویسنده : سهیلا کثیر