گام‌های شتابان “اسرائیل” برای تغییر وضعیت مسجد الاقصی

العالم - فلسطین اشغالی
در روزها و شب‌های اخیر، گروه‌های افراطی موسوم به "جماعت‌های معبد" با حمایت مستقیم پلیس و نهادهای رسمی اسرائیلی، تلاش کردند واقعیت‌های جدیدی را در صحن‌ها و پیرامون مسجد تحمیل کنند؛ واقعیت‌هایی که از تقسیم زمانی عبور کرده و نشانه‌های روشنی از حرکت به‌ سوی تقسیم مکانی دارد.
از غروب یکشنبه تا پایان دوشنبه، مسجد الاقصی شاهد موجی از تعرض‌های گسترده بود. در این بازه، شهرک‌نشینان افراطی با اجرای آشکار مناسک تلمودی، رقص و آواز آیینی، سجده حماسی و روشن ‌کردن چند باره شمعدان حنوکا، عملاً خطوط قرمز تاریخی را درنوردیدند. این اقدامات، که پیش‌تر با محدودیت‌های جدی مواجه بود، اکنون با تسهیل کامل نیروهای امنیتی انجام می‌شود و پیام روشنی از تغییر سیاست رسمی رژیم صهیونیستی در قبال مسجد الاقصی مخابره می‌کند.
در اقدامی معنادار، بنیامین نتانیاهو شمعدان حنوکا را در شبکه تونل‌های دیوار غربی، چسبیده به دیوارهای زیر زمینی مسجد الاقصی روشن کرد؛ آن هم در حضور سفیر آمریکا در اراضی اشغالی. این رخداد، به ‌گفته کارشناسان، صرفاً یک حرکت نمادین نبود، بلکه نشان ‌دهنده پذیرش و حمایت دولتی ـ و حتی بین‌المللی ـ از انتقال تدریجی مناسک یهودی به حریم مسجد الاقصی است.
همزمان، گروه‌های معبد با بستن بازار تاریخی قطانین به ‌وسیله پلیس، این محدوده را به فضای جشن و ضیافت خود تبدیل کردند؛ اقدامی که نه ‌تنها حرمت مکانی و اقتصادی منطقه را نقض کرد، بلکه نشان داد سیاست تطبیق محیطی برای عادی‌سازی حضور آیینی یهودیان در پیرامون مسجد به‌ طور هدفمند دنبال می‌شود. ورود ابزارهای دینی مانند «تفیلین» و «طالیت» ـ که تا سال ۲۰۲۳ در مسجد الاقصی ممنوع بود ـ اکنون به رفتاری تکرار شونده بدل شده و عملاً ممنوعیت‌ها از معنا تهی شده‌اند.
در مجموع، طی ایام حنوکا دست‌کم ۲۷۷۹ شهرک‌نشین با همراهی شماری از خاخام‌های برجسته جریان «صهیونیسم دینی» وارد صحن‌های مسجد شدند؛ حضوری که به‌ گفته تحلیلگران، صرفاً کمی نیست و کیفیت آن ـ از نوع طقوس تا گستره زمانی ـ حاکی از عبور از مرحله آزمون به مرحله تثبیت است.
فخری ابودیاب، پژوهشگر مسائل قدس، این روند را حرکتی شتابان برای تغییر وضعیت موجود توصیف می‌کند. به‌گفته او، رژیم صهیونیستی با افزایش ساعات تعرض، تحمیل کامل طقوس تلمودی و تضعیف نقش اداره اوقاف اسلامی، در پی سلب حاکمیت اسلامی از مسجد و سپردن مدیریت عملی آن به نهادهای افراطی است. او هشدار می‌دهد که این اقدامات، نشانه‌های روشنِ آماده‌سازی برای کنترل دینی، سیاسی و حقوقی کامل بر مسجد الاقصی است.
پس از توقف جنگ ویرانگر علیه غزه، تمرکز سیاست "اسرائیل" به ‌طور محسوسی به قدس و مسجد الاقصی منتقل شده است. محدودسازی ورود نمازگزاران مسلمان، افزایش احکام منع و تبعید، و تبدیل پلیس صهیونیستی به «متصرف مطلق» مسجد، اجزای یک راهبرد واحد به ‌نظر می‌رسد: تهی‌سازی هویت اسلامی و بازتعریف الاقصی به‌ عنوان «نماد یهودی».
زیاد ابحیص، دیگر کارشناس امور قدس، این مرحله را مرحله تعیین تکلیف و یکسره کردن وضعیت می‌نامد. از نگاه او، تعهد رسمی مقامات ارشد اسرائیلی به تمدید ساعات تعرض و احتمال اختصاص بخش‌هایی از مسجد به‌ طور دائم به یهودیان، نشان می‌دهد که جنگ علیه مسجد الاقصی نه مقطعی، بلکه ساختاری و رو به تشدید است. هشداری که اگر بی‌پاسخ بماند، می‌تواند به تغییرات غیرقابل بازگشت در یکی از مقدس‌ترین نمادهای هویت اسلامی ـ فلسطینی بینجامد.